އިސްލާމީ ތާރީޚުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެންމެ މަތިވެރި ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރޭގައި އިމާމު އިބުނު ޤައްޔޫމު (ރަޙިމަހުﷲ) ހިމެނިވަޑައިގަންނަވައެވެ.

އެމަނިކުފާނަކީ އިސްލާމީ ޢަޤީދާއާއި ފިޤުހު ޢިލްމުގައި ފުންނާބު އުސް ބޭކަލެކެވެ. އަދި އެމަނިކުފާނުގެ ޙިކުމަތްތެރި ބަސްފުޅުތަކަކީ މުސްލިމުންނަށް ދުނިޔެ އާއި އާޚިރަތުގައި ކާމިޔާބު ހޯދުމަށް މަގުދައްކައިދޭ އަގުހުރި ނަސޭހަތްތަކެކެވެ. މިގޮތުން މި ލިޔުމުގައި އަޅުގަނޑު މިބަލައިލަނީ އިމާމު އިބުނު ޤައްޔޫމު (ރަޙިމަހުﷲ) ވިދާޅުވެފައިވާ ޙިކުމަތްތެރި 10 ބަސްފުޅަށެވެ.

(1). އިންސާނާގެ އަގު ހުރީ އޭނާގެ ހިތުގައެވެ. އޭނާގެ ތެދުވެރިކަމުގައެވެ. އޭނާގެ އަޚްލާޤުގައެވެ. އޭނާގެ ޢަމަލުތަކުގައެވެ. މުދަލާއި ނަސަބުގައެއް ނޫނެވެ.

(2) ހިތުގެ ބަލިތަކަށް ޝިފާ ލިބެނީ ދެ ކަމަކުންނެވެ. އެއީ ކުރީގެ ފާފަތަކަށް ތައުބާވުމާއި، މުސްތަޤުބަލުގައި ފާފަތަކުން ދުރުހެލިވުމުގައެވެ.

(3). އަޅުކަމުގެ ރޫޙަކީ އިޚްލާޞްތެރިކަމެވެ. އަދި އޭގެ ސިއްރަކީ ﷲ އަށް ކުއްތަންވުމެވެ.

(4). ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އަދަބަކީ ހިތް ހަރުކަށިކަމެވެ. އަދި އެންމެ ބޮޑު ނިޢުމަތަކީ ހިތް މަޑުމައިތިރިކަމެވެ.

(5). ޢިލްމަކީ ހަމައެކަނި ކިޔެވުމަކުން ނުވަތަ ދަސްކުރުމަކުން ލިބޭ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެއީ ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުން ލިބޭ ނޫރެކެވެ. އެ ނޫރު ވެއްދޭނީ އިޚްލާޞްތެރި ހިތަކަށެވެ.

(6). ހިތުގެ ހަމަޖެހުމާއި އުފާވެރިކަން ލިބެނީ ﷲ އަށް އަޅުކަން ކުރުމުންނެވެ. އެކަލާނގެއަށް ލޯބިކުރުމުންނެވެ. އެކަލާނގެއަށް ކުއްތަންވުމުންނެވެ.

(7). ދުނިޔެއަކީ ވަގުތީ ހިޔާވަހިކަމެކެވެ. އާޚިރަތަކީ ދާއިމީ ގެއެކެވެ. ވަގުތީ ހިޔާވަހިކަމުގައި ތިބެ، ދާއިމީ ގެއަށް ތައްޔާރުވާށެވެ.

(8). ކެތްތެރިކަމަކީ އީމާންކަމުގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައެވެ. އަނެއް ބަޔަކީ ޝުކުރުވެރިވުމެވެ.

(9). ހިތުގެ ބަލިތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ނުރައްކާތެރި ބައްޔަކީ ކިބުރުވެރިކަމެވެ. އަދި އެންމެ ރަނގަޅު ބޭހަކީ ތަވާޟުޢުވެރިކަމެވެ.

(10). ދުޢާއަކީ މުއުމިނުންގެ ހަތިޔާރެވެ. ދީނުގެ ތަނބެވެ. އުޑުތަކާއި ބިމުގެ ނޫރެވެ.

މި ބަސްކޮޅުތަކުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގިގެންދަނީ އިމާމު އިބުނު ޤައްޔޫމު (ރަޙިމަހުﷲ) ގެ ޢިލްމީ ފުންމިނާއި ރޫޙާނީ މަތިވެރިކަމެވެ. މި ބަސްކޮޅުތަކުގައި ހިމެނޭ ޙިކުމަތްތެރި ނަސޭހަތްތަކަކީ ކޮންމެ މުސްލިމަކުވެސް ދިރުއުޅުމުގެ އަމަލީ މައިދާނުގައި ތަޠްބީޤުކުރަންޖެހޭ މުހިންމު އުސޫލުތަކެކެވެ.

އިމާމު އިބުނު ޤައްޔޫމު (ރަޙިމަހުﷲ) އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހަނދާންކޮށްދެއްވަނީ އިންސާނާގެ ޙަޤީޤީ އަގުހުރީ އޭނާގެ އަޚްލާޤާއި ޢަމަލުތަކުގައި ކަމެވެ. އަދި ހިތުގެ ސަލާމަތްކަމާއި ހަމަޖެހުން ލިބެނީ ﷲ އަށް އަޅުކަންކުރުމުންނާއި، ތައުބާވުމުންނާއި، އިޚްލާޞްތެރިވުމުންކަމެވެ.

އަދި މީގެ އިތުރުން، އެމަނިކުފާނު އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހަނދާންކޮށްދެއްވަނީ ދުނިޔެއަކީ ވަގުތީ ތަނެއްކަމާއި، އާޚިރަތަށް ތައްޔާރުވުމުގެ މުހިންމުކަމެވެ. އަދި ކެތްތެރިކަމާއި ޝުކުރުވެރިކަމަކީ އީމާންކަމުގެ މުހިންމު ދެ ސިފައެއްކަމާއި، ކިބުރުވެރިކަމުގެ ނުރައްކާތެރިކަމާއި ތަވާޟުޢުވެރިކަމުގެ މުހިންމުކަންވެސް އެމަނިކުފާނު ފާހަގަކުރައްވާފައިވެއެވެ.

އެންމެ ފަހު ކަމަކަށް އިމާމު އިބުނު ޤައްޔޫމު (ރަޙިމަހުﷲ) އަޅުގަނޑުމެންނަށް ހަނދާންކޮށް ދެއްވަނީ ދުޢާގެ މަތިވެރިކަމެވެ. ދުޢާއަކީ މުއުމިނުންގެ ހަތިޔާރެއްކަމާއި، ދީނުގެ ތަނބެއްކަމާއި، އުޑުތަކާއި ބިމުގެ ނޫރެއްކަމަށް އެމަނިކުފާނު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެން ކޮންމެ މުސްލިމަކުވެސް ދުޢާގެ މަތިވެރިކަން ދެނެގަނެ، އަޅުކަމުގެ ގޮތުގައި ދުޢާކުރުމަށް ބާރުއެޅުއްވުމުގެ ގޮތުން ވިދާޅުވި ވިދާޅުވުމެކެވެ.

ނިންމާލަމުން އަޅުގަނޑު ދަންނަވާނީ، އިމާމު އިބުނު ޤައްޔޫމު (ރަޙިމަހުﷲ)ގެ މި ޙިކުމަތްތެރި ބަސްފުޅުތަކަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ދުނިޔަވީ އަދި އުޚްރަވީ ޙަޔާތް އިޞްލާޙުކޮށް، މާތް ﷲ ގެ ރުއްސެވުމާއި ފުއްސެވުން ހޯދުމަށް މަގުކޮށައިދޭ އަގުހުރި ނަސޭހަތެއްކަމަށެވެ. މި ބަސްފުޅުތައް އަޅުގަނޑުމެންގެ ހިތްތަކުގައި ރައްކާކޮށް، ދިރިއުޅުމުގެ މައިދާނުގައި ޢަމަލީ ސިފަ ގެނައުމަކީ ކޮންމެ މުސްލިމެއްގެ ވާޖިބެކެވެ. ﷲ އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންނަށް މިފަދަ ޙިކުމަތްތެރި ބަސްފުޅުތަކުން ޢިބްރަތް ލިބިގަތުމުގެ ހެޔޮ ތައުފީޤު މިންވަރު ކުރައްވާށިއެވެ. އާމީން.

މައުލޫމާތު: އިމާމު އިބުނު ޤައްޔޫމު (ރަޙިމަހުﷲ) ގެ މަޝްހޫރު ފޮތް "މަދާރިޖުއްސާލިކީން"