އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ ކޮންމެ އިންސާނަކަށްމެ ލިބިގެންވާ އަސާސީ ޙައްޤުތަކެކެވެ. 

މި ޙައްޤުތަކަކީ އިންސާނާ ދުނިޔެއަށް އުފަންވުމާއެކު ލިބިގެންވާ، އަދި އެއްވެސް ތަފާތުކުރުމެއްނެތި ހުރިހާ އިންސާނުންނަށް ހަމަހަމަކަމާއެކު ލިބިދޭންޖެހޭ ޙައްޤުތަކެއްކަމަށާއި، އަދި އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ "ކޮންމެ އިންސާނަކަށްމެ ލިބިގެންވާ، އަދި ދައުލަތުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭންޖެހޭ އަސާސީ މިނިވަންކަމާއި ޙައްޤުތަކެއްކަމަށް ޑރ. މުޙައްމަދު ޢަބްދުﷲ އަންނައީމް (2012) ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. އަދި ޝައިޚް މުޙައްމަދު އަލް-ޣަޒާލީ (1996) ވިދާޅުވެފައިވާގޮތުގައި "އިސްލާމްދީނުގައި އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އިންސާނުންނަށް ދެއްވާފައިވާ ވަރަށް މަތިވެރި ނިޢުމަތްތަކެކެވެ. 

އެހެންކަމުން، އެ ޙައްޤުތައް ނިގުޅައިގަތުމަކީ ﷲގެ ޙައްޤުތަކަށް އަރައިގަތުމާ އެއްފަދަ ކަމެކެވެ. އަދި ޝެއިޚް ޢަބްދުﷲ ބިން ބައްޔާ ވިދާޅުވެފައިވަނީ "އިސްލާމްދީނުގައި އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ އިސްލާމީ ޝަރީޢަތުގެ މަޤާޞިދުތަކާ ގުޅިލާމެހިފައިވާ ކަންކަމެވެ. ދީން، ނަފްސު، ނަސްލު، ޢަޤުލު އަދި މުދާ ރައްކާތެރިކުރުމަކީ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ އަސާސްކަމުގައި ބެލެވޭކަންކަންކަމުގައެވެ.

މީގެ އިތުރުން ބައިނަލްއަޤްވާމީ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޤަރާރުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވާ ގޮތުގައ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ އިންސާނަކަށް ވީތީ ކޮންމެ މީހަކަށްވެސް ލިބިގެންވާ ޙައްޤުތަކެކެވެ. މި ޙައްޤުތައް ލިބިދެނީ ނަސްލާއި، ކުލައާއި، ޖިންސާއި، ބަހާއި، ދީނާއި، ސިޔާސީގޮތުން ނުވަތަ އެހެންވެސް ކަމަކާ ގުޅޭގޮތުން ވިސްނުން ގެންގުޅޭ ގޮތާއި، ވަކި ޤައުމަކަށް ނުވަތަ މުޖުތަމަޢަކަށް ނިސްބަތްވުމާއި، މުދާ ލިބިހުރުމާއި، އުފަންވީ ޢާއިލާއެއްގެ ސަބަބުން ޤަދަރުވެރިވުމާއި، އެހެންވެސް ސަބަބަކާ ހުރެ ޤަދަރުވެރިވުންފަދަ، އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ މިންގަނޑަކުން ތަފާތު ކުރުމެއް ނެތިކަމަށެވެ.

ހަމަ އެހެންމެ، މީގެ 10 ވަރަކަށް އަހަރުކުރިން މީހެއް ކައިރީ އިންސާނީ ޙައްޤަކީ ކޮބާ ހެއްޔޭ؟ ސުވާލުކުރުމުން ޖަވާބު ނުދެވެއެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު އިންސާނީ ޙައްޤޭ ބުނީމަ އެއީ ކޯއްޗެއްކަން ނޭނގެ ދިވެއްސެއް ހުންނާނެއެކޭ އަޅުގަނޑުގެ ޒަމީރު ޤަބޫލެއް ނުކުރެއެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގައި އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ވާހަކަ ދެކެވެން ފެށީ ނިސްބަތުން ފަހުގެ ތާރީޚެއްގައެވެ. 2003 ވަނަ އަހަރު ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަން އުފެދުމާއެކު، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާ ގުޅޭ މަސައްކަތްތައް ރަސްމީ ގޮތެއްގައި ފެށުނެވެ. މީގެ ކުރިން، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާ ގުޅޭ މަސައްކަތްތައް ކުރަމުން އައީ މަދު މީހެއް ވަރަށް މަދު ޖަމްޢިއްޔާތަކަކުންނެވެ. އަދި ހަމަ އެހެންމެ 2008 ވަނަ އަހަރު އައު ޤާނޫނުއަސާސީ ތަޞްދީޤުވުމާއެކު، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް އިތުރު ބާރެއް ލިބި، މި ދާއިރާއަށް އާ ރޫޙެއް އުފެދިގެން ދިޔަކަން ފާހަގަ ކޮށްލަންޖެހެއެވެ.

މިއަދު ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޙާލަތަށް ބަލާއިރު، ކުރިއެރުންތަކެއް ލިބިފައިވާކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. ޤާނޫނީ އޮނިގަނޑު ހަރުދަނާވެ، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާ ގުޅޭ ގިނަ ޤާނޫނުތަކެއް ވުޖޫދަށް އައިސްފައިވެއެވެ. އަދި ހިއުމަން ރައިޓްސް ކޮމިޝަނުގެ މަސައްކަތްތައް ފުޅާވެ، މަދަނީ މުޖުތަމަޢުގެ ދައުރު އިތުރުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް، އަދިވެސް އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަށް މަސައްކަތް ކުރުމުގައި ގޮންޖެހުންތަކެއް ހުރިކަން ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހެއެވެ. ޚާއްޞަގޮތެއްގައި އަންހެނުންނާއި ކުޑަކުދިންގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރުމާއި، ޚިޔާލުފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ކަށަވަރުކުރުމާއި، އަދި ޖިނާއީ ޢަދުލުގެ ނިޒާމު ހަރުދަނާކުރުމަކީ އަދިވެސް ސަމާލުކަން ދޭންޖެހޭ ދާއިރާތަކެއްކަމުގައި މިކަމުގެ މާހިރުން ދެކިލައްވައެވެ.

ދިވެހިރާއްޖޭގައި އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ ޙާލަތު އިތުރަށް ރަނގަޅުކުރުމަށް ގިނަގުނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަމުން ދެއެވެ. ސަރުކާރުގެ އިދާރާތަކާއި، މަދަނީ ޖަމްޢިއްޔާތަކާއި، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޖަމާޢަތްތަކުގެ އެހީތެރިކަމާއެކު، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކާ ގުޅޭ ހޭލުންތެރިކަން އިތުރުކުރުމުގެ ޕްރޮގްރާމްތައް ހިންގައި، ޤާނޫނުތައް ތަންފީޒުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރެވެމުންދެއެވެ. އަދި ޚާއްޞަ އެހީއަށް ބޭނުންވާ ފަރާތްތަކުގެ ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށް އިތުރު ސަމާލުކަމެއް ދެވެމުންދެއެވެ.

ނަމަވެސް، އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ އަބަދުވެސް ކުރިއަރުވަމުން ގެންދަންޖެހޭ ދާއިރާއެކެވެ. މުޖުތަމަޢު ބަދަލުވަމުންދާ ވަރަކަށް، އައު ގޮންޖެހުންތަކާ ކުރިމަތިލާންޖެހެއެވެ. މިސާލަކަށް، ޓެކްނޮލޮޖީގެ ކުރިއެރުންތަކާއެކު، ޑިޖިޓަލް ޙައްޤުތަކާއި ޕްރައިވަސީގެ މައްސަލަތައް އުފެދެމުންދެއެވެ. މި ފަދަ އައު ގޮންޖެހުންތަކަށް ތައްޔާރުވެ، އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅުތައް އެޅުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ.

ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގޮތުން ފާހަގަކުރެވޭ އިންސާނީ ޙައްޤުތަކުގެ މިދުވަހުގައި އިންސާނީ ޙައްޤުތަކަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތަރައްޤީއާއި ކުރިއެރުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ މުހިންމު އަސާސީ ތަރަޙަ އެއްކަމުގައި ދަންނަވަންޖެހެއެވެ. އަދި މި ޙައްޤުތައް ރައްކާތެރިކޮށް ކުރިއެރުވުމަކީ ހަމައެކަނި ސަރުކާރުގެ ޒިންމާއެއް ނޫނެވެ. އެއީ މުޅި މުޖުތަމަޢުގެ ޒިންމާއެކެވެ. އަދި ކޮންމެ ރައްޔިތަކުވެސް އަމިއްލަ ޙައްޤުތަކަށް ހޭލުންތެރިވެ، އެހެން މީހުންގެ ޙައްޤުތަކަށް އިޙްތިރާމްކުރުމަކީ މުހިންމު ކަމެކެވެ. ތިމާގެ ޙައްޤާއެކު އަނެކާގެ ޒިންމާގެ މަތިން ހަނދާން ކޮށްލަންޖެހެއެވެ. މިގޮތަށް ޢަމަލުކުރެވޭނަމަ، ދިވެހިރާއްޖެއަކީ އިންސާނީ ޙައްޤުތައް ފުރިހަމަ އަށް ރައްކާތެރިކުރެވޭ، އަދި ހަމަހަމަކަމާއި ޢަދުލު އިންޞާފް ޤާއިމުވެފައިވާ މުޖުތަމަޢަކަށް ހެދުމުގެ ލަނޑުދަނޑި ޙާޞިލުކުރެވޭނެއެވެ.